Geri Dönüşüm Nedir? 

Dünya, sahip olduğu kaynakları sınırlı olan bir yerdir. Bu kaynaklara ihtiyacı olan insanların sayısı arttıkça genel bir malzeme sıkıntısı baş göstermeye başlar. Bu malzeme sıkıntısının önüne geçmek için, Dünya üzerinde bulunan bazı materyaller yeniden işlenerek tekrar tekrar kullanılır. Yani belirli malzemelerin, Dünya’daki kaynak kıtlığını önlemek amacıyla yeniden kullanılması, geri dönüşüm nedir sorusunun cevabıdır.

Belli materyallerin yeniden kullanımı için uygun geri dönüşüm malzemeleri, belirli noktalarda işlenerek bir kez daha insanların kullanımına sunulur. İnsanlığa hem enerji hem de malzeme tasarrufu sağlayan geri dönüşüm atıkları, bazı durumlarda ürünlerin yeniden üretilmesinden daha az maliyetli olur. Bu da geri dönüşüm uygulamalarını aynı zamanda ekonomik açıdan da yararlı hâle getirir.

Geri Dönüşüm Belgesi Nedir? Nasıl Alınır?

Çevre lisansı olarak da bilinen geri dönüşüm belgesi, faaliyet halindeki tesislerin atık toplama ve dönüştürme konusundaki yeterliliklerini gösterir. Bu lisansa sahip olan işletmeler, atıkları toplama, geri kazandırma ve dönüştürme konusunda güvenilir olarak gösterilebilirler. Geri dönüşüm belgesi nasıl alınır sorusunun cevabı ise iki aşamalı bir yolu izlemekten geçiyor.

Lisans sürecine geçmeden önce Geçici Faaliyet Belgesi alınmalıdır. Hangi lisans için başvuru yapıldığı fark etmeksizin alınması gereken Geçiçi Faaliyet Belgesi edinildikten sonra gerekli belgeler ve evraklar hazırlanır. Geri dönüşüm sertifikası ancak bu aşamadan sonra alınabilir.

Nasıl Yapılır?

Geri dönüştürülebilen maddelerin serüveni, bilinçli bir kullanıcının elinde olduğu zamanlarda bir çeşit döngüyü andırır. Kullanılır, atılır, dönüştürülür ve yeniden kullanılır. İyimser senaryolarda bu döngü, maddenin yapısı bozulup artık geri dönüştürülemez hâle gelene kadar devam eder. Bazı maddelerde bu süre oldukça kısayken bazı maddelerde sayısız kez geri dönüşüm yapabilmek mümkündür.

Bu dönüştürme süreci ise birkaç farklı aşamadan oluşur. Öncelikle yeniden kullanılabilir maddeden üretilen ürünün tüketilmesi ve doğru geri dönüşüm kutusuna atılması gerekir. Sonrasında başlayan süreçte kaynak, yetkili kişiler tarafından toplanmalı ve türüne göre sınıflandırılmalıdır. Sonrasında sahip olduğu özelliklere göre bir işlemden geçen atık, yeni bir ürüne dönüşerek müşterilerin kullanımına sunulur. “Geri dönüşüm nasıl yapılır?” sorusunun cevabı bu şekildedir.

Kaynakta Ayrı Toplanması

Yeniden kullanılabilir ürünlerin piyasaya kazandırılması için öncelikle düzgün bir şekilde toplanmalarını sağlamak gerekiyor. Geri dönüşüm fabrikasında işlenmeye uygun olan malzemeler, sokaktan, çöp kutularından veya farklı noktalardan toplanmalıdır. Bu toplama aşaması sırasında ürünlerin dönüştürülmeye uygun olup olmadığına dikkat edilmesi oldukça önemlidir. Bu sırada kaynaklar, taşıdıkları özelliklere göre ayrı ayrı gruplandırılırlar.

Geri dönüşüm için kaynakların toplanması aşamasında genel bir iş birliğine ihtiyaç duyulur. Belediyeler ve bu iş için görevlendirilmiş kişiler her ne kadar ellerinden geleni yapsalar da özellikle sivil toplum kuruluşlarının ve diğer vatandaşların yardımına da ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden geri dönüştürülebilecek olan atıkların ayrı bir poşette toplanması ve uygun noktalara bırakılması oldukça önemlidir.

Sınıflama

Gerekli noktalardan düzgün bir şekilde toplanan geri dönüşüme uygun malzemeler, türlerine göre sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırma, plastik, metal, cam veya kâğıt bazında gerçekleştirilir. Sınıflandırılan ürünler düzgün bir şekilde temizlenir ve balyalar hâline getirilir. Tüm işlemlerden geçen ürünler bu aşamadan itibaren geri dönüştürülmeye hazırdır.

Türlerine göre sınıflandırılan ürünler bazen daha detaylı bir sınıflandırmaya ihtiyaç duyabilir. Bu durum özellikle plastik atıklarda çokça yaşanır. Diğer ürünlerden ayrıştırılan ve farklı bir birime gönderilen atıklar, plastiğin türüne göre ayrıca sınıflandırılır. Böylece daha doğru ve sağlıklı bir geri dönüştürme sürecinin önü açılır.

Değerlendirme

Uygun şekilde toplanıp kendi içinde sınıflandırılan ürünler daha sonrasında temizlenip balyalar hâline getirildikten sonra gerçek anlamda geri dönüştürülmeye başlarlar. Atıklar, dönüştürme aşamasının gerçekleşeceği tesislere iletilirler. Burada yeniden kullanılmaya hazır hâle getirilmeden önce gerekli işlemlerden geçerler. Bunlar, atığı mümkün oldukça ham madde hâline geri döndürecek fiziksel ve kimyasal işlemlerdir.

Ham madde durumuna döndürülen atıklar yine fabrikada işlenerek yeniden kullanılabilir ürün niteliğini kazanır. 

Yeni Ürünü Ekonomiye Kazandırma

Gerekli aşamalardan geçerek yeni bir ürün hâline getirilen ham maddeler, satıcılar aracılığıyla kullanıcılarla buluşturulur. Kullanılmış eşyalardan elde edilen geri dönüştürülebilir materyallerden üretilen ürün, çevreyi kirletecek bir çöp yığınının içerisinde yer almaktansa bir kez daha işe yarar duruma gelir. 

Yeniden kullanılabilir materyallerin doğru şekilde işlenmesi sonucunda üretilen ürün eninde sonunda yine eskiyecek ve kullanılamaz hâle gelecektir. Bu zaman geldiğinde eğer bilinçli bir kullanıcının elindeyse kendini yeniden bir geri dönüşüm kutusunun içerisinde bulacaktır.

Yeniden geri dönüştürülen bir geri dönüşüm ürünü, materyalin türüne bağlı olmakla birlikte belli bir zaman sonra yapısal özelliklerini kaybetmeye başlayacaktır. Bazı ürünler sadece birkaç defa yeniden kullanılabilirken cam gibi yapısında bozulmaya uğramayan materyaller neredeyse sonsuza kadar geri dönüştürülebilir. Kaç defa dönüştürülebilecek olursa olsun hem tasarruf sağlamak hem de gezegeni temiz tutmak için yeniden kullanılabilir ürünleri geri dönüştürmek oldukça önemlidir.

Geri Dönüşüm Neden Önemlidir? Faydaları Nelerdir?

Tek seferlik kullanıma uygun ürünler yerine yeniden kullanılabilir maddelerden üretilen eşyalar almak birçok açıdan bize fayda sağlar. Kullanılan ürünlerin geri dönüştürülebilmesi hem gezegenimizi daha yaşanılabilir bir yer kılar hem de bireysel ve toplumsal anlamda ekonomik sıkıntılar yaşanması ihtimalinin önüne geçer. Sağladığı bu gibi olumlu özellikler, “Geri dönüşümün önemi nedir?” sorusunun bir cevabı niteliğindedir.

Geri dönüşümün yararları birçok boyutta gerçekleşir. Kişisel kullanımda geri dönüştürülebilir ürünlerin kullanımına dikkat etmek özellikle bireysel ekonominize katkı sağlarken şirketlerin bu alanda hassasiyet göstermesi, Dünya’nın daha temiz bir yer olmasına yardımcı olur. Ülkelerin ve belediyelerin geri dönüşüm fikirleri ise daha büyük çapta etkilere sebebiyet vererek hem ekonomik anlamda bir fayda sağlar hem de global çevre kirliliğinin önüne geçer.

Doğal Kaynaklarımız Korunur

Yeniden kullanılan ürünlerin, kaynak tüketimini azaltması da geri dönüşüm faydalarından birisidir. Kullanılan ürünlerin atıkları, uygun dönüştürme noktalarında yeniden işlenir. Bu da insanların kullanımına sürülecek ürünler için yeniden ham madde kullanılması gerekliliğinin önüne geçer. Yeni ürün için ilave ham maddeye ihtiyaç duymayan üretici, kaynak kullanımını azaltır. Bu da doğal kaynakların korunmasını sağlayarak gezegenimizi hayatta tutmaya yardımcı olur.

Geri dönüşümün, doğal kaynaklarımızın korunması üzerindeki olumlu etkisi, Dünya’daki aktivist grupların da üzerine bolca değindiği bir konudur. Seri üretimde yeniden kullanılabilen malzemelerin tercih edilmesini öneren doğa aktivistleri, bu sayede gezegenimizdeki doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçilebileceğini söyler. 

Enerji Tasarrufu Sağlanır

Tüketim için yeniden kullanılabilir malzemelerden üretilen ürünleri kullanmak ve bunları çöp yerine geri dönüşüm kutusuna atmak, ülkelerin enerji harcamalarını düşürmelerine yardımcı olur. Ürünün tüketimi sonrası oluşan çöpler, geri dönüştürülerek depolanmaya veya ortadan kaldırılmaya ihtiyaç duyulmadan yeniden kullanılır. Bu sayede hem çöplerin taşınması için gerekli iş gücünden hem de ortadan kaldırılmaları için gereken enerjiden tasarruf edilir.

Geri dönüşüm noktalarından toplanıp yeniden kullanılacak hâle getirilemeyen ürünlerin büyük bir kısmı yakılarak ortadan kaldırılır. Bu durum hem ortaya çıkan gazlarla birlikte havanın kirlenmesine hem de gerekli ısının sağlanması için yüksek miktarda enerji tüketimine yol açar. Alışveriş sırasında tek seferlik ürünler yerine yeniden işlenebilen malzemeleri tercih ederek hem havayı temiz tutabilir hem de yüksek miktarda enerji tasarrufu sağlanmasına yardımcı olabilirsiniz.

Ekonomiye Katkı Sağlanır

Tüketim sonucunda oluşan çöplerin depolanması ve ortadan kaldırılması çevresel olduğu kadar ekonomik bir sorundur. Atıkların tutulacağı yerlerin maddi götürüsü, gerekli iş gücü ihtiyaçları ve çöplerin ortadan kaldırılma maliyetleri ülkeleri ve belediyeleri; sürekli yeni malzeme alma ihtiyacı şirketleri; düzenli tüketim ise kullanıcıları ekonomik açıdan yıpratabilir. Yani tek kullanımlık ürünler genel olarak herkese maddi anlamda yük olur.

Geri dönüşüm ile ilgili projeler ise bu ekonomik yükün büyük miktarda azalmasını sağlar. Ülkeler ve belediyeler, çöplerin depolama ve ortadan kaldırılma masraflarından büyük ölçüde kurtulurlar. Şirketler, aynı maddeyi birden fazla kez kullanabildikleri için yeni kaynaklar için ödeme yapmak zorunda kalmazlar. Kullanıcılar ise kullandıkları ürünleri kendi imkânları ile geri dönüştürerek düzenli tüketime ara verirler. Böylece maddi anlamda kendilerini rahatlatırlar.

Atık Miktarı Azalır

Geri dönüşüm neden önemlidir sorusunun cevaplarından birisi de işlevsiz atık miktarının olabildiğince azaltılmasını sağlamasıdır. Kullanılan ürünün çöpe atılan kısımları bu sayede belirli noktalarda sonsuza kadar depolanmak zorunda kalmaz. Malzemeler, yeniden işlenerek bir kez daha kullanıma sunulur. Oluşan çöpler, belirli noktalara atılmak zorunda kalınmaz. Böylece oluşabilecek çevre kirliliğin önüne geçilir.

Azalan atık miktarı ile gezegenin ekolojik dengesi yeniden sağlanmaya başlar. Oluşan atıkların depolanmasına veya ortadan kaldırılmasına olan ihtiyaç azalır. Yeniden kullanılabilen malzemelerin artışı direkt olarak Dünya’nın temizlenmesine yardımcı olur. Bu yüzden yegâne evimizin temiz ve yaşanılabilir bir şekilde kalmasını sağlamak için geri dönüşüm etkinliklerine destek verilmesi önemlidir.

Gelecek İçin Yatırım Yapmayı Sağlar

Eldeki atıkları normal çöp kutuları yerine geri dönüşüm çöp kutusuna atmak, genel anlamda olumlu sonuçlar verir. Bunun sebebi geri dönüştürülebilen ürünlerin tekrar ve tekrar kullanılabilmesidir. Bir kez geri dönüştürülebilir bir ürün tercih ettiğinizde, bu üründen oluşan atığı yine uygun toplama noktalarına bıraktığınız sürece geleceğiniz için iyi bir yatırım yapmış olursunuz.

Bunun sebebi, tek kullanımlık ürünlerin eninde sonunda herkes için bir yüke dönüşmesidir. Bu ürünler sonuç olarak elde kalacak ve yapılabiliyorsa ortadan kaldırılacak, yapılamıyorsa uzun dönemler boyunca bir bölgede depolanacaktır. Geri dönüştürülebilir ürünler tercih ederek insanlığı bir yükten kurtarabilir ve geleceğinizi daha güzel bir hâle getirebilirsiniz.

Hangi Maddeler Geri Dönüştürülebilir?

Tek kullanımlık ürünler kullanmayı bırakıp hem tasarruf etmek hem de çevre kirliliğini azaltmak isteyen kullanıcıların kafasında “Geri dönüşüm ürünleri nelerdir?” diye bir soru oluşabiliyor. Genel kullanıma uygun ve en bilinen geri dönüşüm ürünleri plastik, cam, kâğıt ve metaldir. En yaygın kullanılan geri dönüşüm ürünleri bunlar olduğu için toplama noktalarındaki materyal sınıflandırmaları da bu 4 ürüne göre yapılır. Yine de geri dönüştürülebilen farklı tüketim ürünleri de vardır.

Özellikle ev içerisinde kullanılan organik atıklar, sayılan 4 ana malzeme dışındaki en yaygın geri dönüşüm ürünlerindendir. Bunun dışında elektronik ürünler ve kullanılmış piller de yeniden piyasaya kazandırılabilirler. Ahşaplar, tekstil ürünleri, beton, demir ve alüminyüm bazlı ürünler de uygun geri dönüşüm makinaları yardımıyla yeniden işlenebilir ve etrafı kirletmek yerine yeniden kullanıma uygun duruma getirilebilirler.

Geri Dönüşüm Noktaları Nerelerdedir?

Sokak boyunca bulunan çöp kutularının bazıları farklı tasarımlara sahip olup geri dönüştürülebilir malzemelerin depolanması için yerleştirilmiştir. Geri dönüşüme uygun olan ürünler ayrı bir poşette depolanarak bu kutulara atılmalıdır. Böylece kaynak arama işi çok daha kolay olacağından ürünler daha rahat bir şekilde sınıflandırılarak yeniden işlenmeye hazır hâle getirilebilirler.

Geri dönüşüm malzemelerinin toplanması için geliştirilen çöp kutuları genellikle türlerine göre farklı tasarımlara sahiptir. Bazı kutular plastik, metal, kâğıt ve cam gibi genel ürünleri bir arada depolarken bazı versiyonları bu ürünleri kendi içerisinde de sınıflandıracak şekilde tasarlanmıştır. Organik ürünleri içinde tutan çöp kutularının depoları genellikle yer altında olurken tekstil ürünlerinizi atmanız gereken yerler daha göz önündedir.

Geri Dönüşüm Sembolleri ve Kodları Nelerdir?

Yeniden üretime kazandırılabilem malzemelerin sınıflandırılabilmesi için birtakım semboller vardır. Bu semboller, maddenin geri dönüştürülebilir olup olmadığını kullanıcıya bildirir. Geri dönüştürülmeye uygun ürünler ise üretildikleri maddeye göre ayrı bir sembolle damgalanırlar. Böylece ürünlerin geri dönüştürme yolculuğundaki kaynak arama ve sınıflandırma aşamaları daha kolay bir şekilde gerçekleştirilebilir.

Geri dönüşüm renk kodları da en az semboller kadar işe yarar. Bu renk kodları ürünlerin değil, geri dönüşüm kutularının üzerinde yer alır. Hangi türdeki ürünü hangi kutunun içerisine atmanız gerektiği konusunda size yardımcı olan bu kodlar yine kaynak arama ve sınıflandırma konusunda çalışanların işini oldukça kolaylaştırır.

Geri Dönüşüm Sembolleri ve Kodları Ne Anlama Gelmektedir?

Geri dönüşüm sembollerinin en bilineni, birbirini gösteren üç oktan oluşan Mobius Döngüsü’dür. Bu işarete sahip olan ürünler geri dönüştürülmeye uygundur ve klasik çöp kutuları yerine belirli atık toplama noktalarına atılmalıdır. Yeniden işlenebilir ürünlerin üzerinde ayrıca ne tür bir geri dönüştürülebilir maddeden yapıldıklarını gösteren semboller de bulunur. Ürünler, uygun atık toplama noktalarına bırakılırken üzerindeki semboller dikkate alınmalıdır.

Geri dönüşüm kutularının üzerindeki renk kodları ise içerisinde ne tür dönüştürülebilir maddeler depolandığını ifade eder. Sarı renkli kutular plastik ürünlerin depolanması için tasarlanmıştır. Yeşil kutular cam atıklar barındırırken mavi kutular ise kâğıt atıkları depolar. Metal ürünlerin atılması gereken kutuların rengi ise gridir. 

Geri Dönüştürme Metotları Nelerdir?

Hayata geçirilen her geri dönüşüm projesi aynı işlemlerden oluşmaz. Fabrikaya iletilen ve atıklar, sahip oldukları özelliklere göre farklı bir dönüştürme işleminden geçerler. Sahip oldukları özelliklere göre ayrı metotlar ile yeniden kullanıma hazır duruma getirilirler.

Bu metotlar eritme, yıkama, kırma gibi yöntemlerden oluşur. Temizlenip sınıflandırıldıktan sonra küçük parçalar hâline getirilen atıklar genellikle bir miktar ham madde ile birlikte karıştırılırlar. Elde edilen karışım, kullanıma uygun, yeni bir ürünün üretilmesi için yeterli kalitededir. Böylece daha az kaynak kullanılarak benzer kalitede ürünler üretilebilir.

Her Malzeme İçin Farklılık Gösterir mi?

Yeniden kullanıma hazır hâle getirilmek için sınıflandırılan malzemeler, sahip olduğu özelliklere uygun işlemlerden geçer. Bu işlemler materyalden materyale farklılık gösterir. Örnek olarak bir grup kâğıdın geri dönüştürülmesi için öncelikle su içerisinde liflerine ayrılmaları gerekir. Sodyum karbonat ve sodyum hidroksit yardımı ile kağıttan mürekkepler ayrılır. Bu işlem sonucunda elde edilen temiz lifler ile yeniden kullanıma hazır kâğıtlar elde edilir.

Cam atıklar geri dönüştürülmek üzere toplandığında atık ve katkı maddeleri birbirinden ayrılır. Elde edilen temiz camlar kırılır ve ham madde karışımına katılır. Bu karışım ise eritme ocaklarına götürülür ve yeniden kullanıma hazır duruma getirilir. Geri dönüşüm aşaması boyunca camın yapısında bir bozulma olmaz. Bu nedenle durmaksızın geri dönüştürülebilirler.

Geri dönüşüm, plastikler söz konusu olduğunda ise biraz daha karmaşık bir hâl alabilir. Deri dönüşüm için sınıflandırıldıktan sonra kendi içlerinde bir kez daha sınıflandırılması gereken plastikler, bu işlemden sonra kırma makinelerine atılır. Makinelerde küçük parçalara ayrılan atıklar belli oranda orijinal ham madde ile karıştırılarak yeniden kullanılabilir hâle getirilir. Bunlar, gerçekleştirilen geri dönüşüm örneklerinden sadece birkaç tanesidir.